Εργασία για άσκηση

 Το αμφιθέατρο ήταν κατάμεστο σήμερα. Όλοι οι φοιτητές ήμασταν παρόντες. Το μάθημα ψυχολογίας πάντα προκαλούσε το ενδιαφέρον όλων, αλλά ο καθηγητής μας μας είχε προϊδεάσει για μια ενδιαφέρουσα εργασία.

ΠΗΓΗ

Γι αυτό όλοι ήταν εκεί. Παρασκευή σήμερα και ανέμενα με ενδιαφέρον τη νέα εργασία.

Όταν μπήκα στο αμφιθέατρο, ένα πολύχρωμο μελίσσι χάριζε στην αίθουσα το βουητό του, λες και πετούσε από λουλούδι σε λουλούδι τρυγώντας το νέκταρ.

Ο καθηγητής μπήκε φορτωμένος.

Μας χαιρέτησε και χαμογέλασε.

''Μας βλέπω όλους εδώ, ή κάνω λάθος

Γελάσαμε...δεν έπρεπε όμως να έχει παράπονο, στην ώρα του οι απουσίες ήταν λιγοστές. Το μάθημα με αυτόν τον καθηγητή πάντα ήταν ενδιαφέρον. Ήξερε πώς να κρατά την προσοχή των φοιτητών του αμείωτη. Και ήταν ευχάριστος άνθρωπος, με γνώσεις πολλές και δίκαιος. Για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους, ήταν ο αγαπημένος όλων των φοιτητών του έτους μας.

''Να και η εργασία που θα παραλάβετε'' είπε στο τέλος.

'' Χωριστείτε αμέσως σε ομάδες των 4 ατόμων. Και γραφτείτε και δώστε μου το χαρτί με τα ονόματα και την ομάδα σας ''

Ένας γλυκός θόρυβος κάλυψε την αίθουσα απ' άκρη σ’ άκρη. Αφού  φτιάξαμε, κυρίως φίλοι, τις ομάδες, τις δώσαμε στον καθηγητή κι εκείνος μας μοίρασε κάποια ημερολόγια. Ένα σε κάθε ομάδα, σύνολον 20 μπλοκ.

Η πρώτη ματιά έδειξε ότι ήταν γραμμένα έτσι που να φαίνονται μιας άλλης εποχής.

''Ανοίξτε τα. Και οι 4 θα είστε γύρω από το ημερολόγιο που κρατάτε στα χέρια σας. Ναι, είναι ένα ημερολόγιο και γράφει σκέψεις για  ό,τι έχει συμβεί, για ένα μόνο σύντομο χρονικό διάστημα. 

Είναι παλιάς εποχής, να το ξέρετε. Κανένα δεν έχει ας πούμε ιδιοκτήτες μετά το 1940

Και γραμμένα με πένα... όπως συνηθιζόταν τότε. Διαφορετικά ημερολόγια, διαφορετικές ιστορίες.

Διαβάστε πόσα έχουν γραφτεί στις σελίδες του. Με προσοχή, με ευλάβεια.

 Στην πρώτη σελίδα έχει  τα στοιχεία του κατόχου.

Όνομα, επίθετο, επάγγελμα, ηλικία, φύλο,  αλλά όλα φανταστικά. Τίποτε δεν είναι αληθινό. Θα μπορούσαν όμως να είναι. Παρμένες οι ιστορίες από τις εμπειρίες ψυχολόγων και ασθενών.

 Από όσα θα διαβάσετε στα ημερολόγια θα πρέπει να καταλάβετε το χαρακτήρα του κατόχου  από  το πρόβλημα που τον απασχολεί, να τον ψυχολογήσετε και να σκιαγραφήσετε τα παιδικά του χρόνια. Όλα αυτά θα τα τυπώσετε σε σελίδες Α4 με τα ονόματά σας για την παρουσίαση στην τάξη σας.

Θέλω την κρίση σας.

Θέλω την επιστημονική σας άποψη

Και να συμφωνείτε ως ομάδα παρακαλώ''!

Πήραμε τα ημερολόγια στα χέρια μας

Της δικής μου ομάδας το ημερολόγιο ήταν σαν μπλοκ μπλε με κορδέλα που κρατούσε τις σελίδες, με γραφικό χαρακτήρα στρωτό   με  ωραία γράμματα.  Είχε και μια φωτογραφία μέσα, μια κυρία με ένα κοριτσάκι που κρατούσε από το χέρι. Ποιες να ήταν;

Κοιτάξαμε το όνομα. Ήταν γυναίκα του 1925! Νοσοκόμα στο επάγγελμα. Η Ανθή  Κυπριώτη, ετών 32.

''Ξεκινήστε'' είπε ο καθηγητής.'' Στα σπίτια σας βεβαίως, όχι εδώ και μην ξεχνιόμαστε, τη Δευτέρα θέλω την εργασία στο γραφείο μου.''

Είχαμε δουλειά λοιπόν. Να διαβάσουμε και να ξαναδιαβάσουμε, να κατανοήσουμε και να φτιάξουμε το ψυχολογικό προφίλ. Έπρεπε να δούμε και την κοινωνική κατάσταση εκείνης της εποχής. Και φυσικά να συμφωνήσουμε όλοι σαν σε ιατρικό συμβούλιο. Η εργασία μας θα πρέπει να είναι πλήρης, όπως μας έχει διδάξει ο καθηγητής μας. Εξάλλου εξαρτιόταν ο βαθμός μας απ' αυτήν.

Διαλέξαμε το πιο ήσυχο σπίτι από τα μέλη της ομάδας μας. Θέλαμε απόψε να έχουμε κάνει μια ανάγνωση το ημερολόγιο.

Ησυχία στο δωμάτιο, είχαμε συνεννοηθεί με τις οικογένειές μας ότι είχαμε σοβαρή εργασία όλοι μαζί. Κάτσαμε γύρω από το γραφείο, πήραμε τα αναψυκτικά μας για να βρέχουμε τη γλώσσα μας και αφήσαμε το ημερολόγιο να βρέξει  το μυαλό μας.

               Η ΕΞΙΣΤΟΡΗΣΗ

Ξεκινήσαμε το διάβασμα. Κρατούσαμε και σημειώσεις.

Και οι 4 κοιτούσαμε το ημερολόγιο μπροστά μας, αλλά ένας μας, διάβαζε δυνατά και καθαρά.

'' Αγαπημένο ημερολόγιο... θα συνεχίσω σήμερα την εξιστόρηση όσων συμβαίνουν.

Με ξέρεις, δεν παραλείπω τίποτε από όσα γίνονται και αισθάνομαι καλά, αλλά είμαι μπερδεμένη πολύ και θα πρέπει να πάρω αποφάσεις.

Στο νοσοκομείο που δουλεύω, έρχομαι σε επαφή συνεχώς με το θάνατο.

Ρωτάς αν έχω εξοικειωθεί μαζί του;

Ναι, μπορεί ναι, αλλά δεν θέλω να τον ακολουθήσω ακόμη. Έχω ένα χρέος. Έτσι το βλέπω.

Χρέος μου είναι να σταματήσω αυτόν τον άνθρωπο. Είναι τέρας για μένα. Για άλλους είναι ένας μεγάλος επιστήμονας που κάνει τη δουλειά του. Που προσφέρει στην κοινωνία. Οι έρευνές του βοηθούν ασθενείς σε όλον τον κόσμο. Μα εγώ τον βλέπω μέρα με την ημέρα ως απάνθρωπο που δεν νοιώθει οίκτο, που δεν έχει κανένα συναίσθημα.

Ναι, σου μιλώ για τα πειράματα που κάνει σε ασθενείς. Ξέρεις σε ποιους, έτσι;

Στους άστεγους, στους μοναχικούς που δεν έχουν κανένα να τους νοιαστεί.

Ω μη νομίζεις ότι τα πειράματά του είναι χωρίς επιπτώσεις.

Τους ακούω που φωνάζουν από τους πόνους. Που διαμαρτύρονται από παρενέργειες, που βασανίζονται από εξανθήματα, που πνίγονται από το βήχα τους, που κάνουν αιμοπτύσεις. Κι εκείνος τι κάνει; Τους παρακολουθεί σαν να είναι ποντίκια στο κλουβί. Κρατά σημειώσεις.

Και την επομένη δίνει άλλο φάρμακο. Η εντολή δίνεται σε μένα. Και εγώ πρέπει να υπακούσω.

Πρέπει;

Έχω κουραστεί να καταγράφω θανάτους.

Έχω κουραστεί να μην μπορώ να απαλύνω τον πόνο του ανθρώπου που φεύγει

Έχω πιάσει τον εαυτό μου να παρακαλά ο θάνατος να έλθει πιο γρήγορα για τον ασθενή αυτού του γιατρού.

Είναι ιατρικώς αποδεκτό να γίνονται πειράματα. Μα είναι τόσο σκληρό, τόσο άπονο.

 Κάτι πρέπει να κάνω. Να τον καταγγείλω δεν μπορώ, έχει άδεια γι αυτό που κάνει.

Να τον σταματήσω ...ναι αλλά πώς;

Το χρωστάω στη μητέρα μου. Αρκετά δεν ταλαιπωρήθηκε από το δικό της τέρας; Ξέρεις, σου τα έχω γράψει αναλυτικά. Αγαπητό μου ημερολόγιο δεν θα ξεχάσω τις κραυγές της μητέρας μου που κλεισμένη σε ένα δωμάτιο-κελί αντιδρούσε στα φάρμακα του γιατρού -άντρα της. 

Όχι μην τον λες πατέρα μου, και τα φάρμακα δεν ήταν απαραίτητα για τα ψυχολογικά της προβλήματα. Την βρήκε κατάλληλη για τα δικά του πειράματα. Ψυχίατρος ήταν... και το σπίτι μας ήταν το εργαστήρι του και η μητέρα μου το πειραματόζωο.

Ο φόβος μου ήταν μεγάλος και η αγάπη για τη μητέρα μου ακόμη μεγαλύτερη.

Τι να έκανα; Τη λύτρωσα την καημένη και ηρέμησε δια παντός. Εκείνος δεν με κατέδωσε όπως είπε, δεν γινόταν να καταστρέψει το όνομά του και την καριέρα του. Αλλά αυτά τα ξέρεις, μη σε κουράζω. Το θέμα μας είναι άλλο. 

Το αφεντικό μου και τα πειράματά του!

 Μα πρέπει να   σταματήσω αυτόν τον γιατρό, πρέπει..

Ας βρουν άλλον τρόπο για να πειραματιστούν σε νέα φάρμακα.

Σε λίγες μέρες αν όλα πάνε καλά και πάρω τις απαντήσεις που θέλω, θα γυρίσω να σου γράψω τι έκανα.

Σε λίγες μέρες όμως...

Ως τότε γεια σου!''

Το ημερολόγιο τελείωσε. Και εμείς ήμασταν άναυδοι.   Άπλωσα το χέρι να αγγίξω τα γράμματα, που ναι μεν ήξερα ότι γράφτηκαν από τον καθηγητή, αλλά  ίσως έκρυβαν μια αληθινή ιστορία.  

Κοιτάξαμε τη φωτογραφία. Πρέπει να ήταν η μητέρα της. Η νέα γυναίκα κρατούσε ένα κοριτσάκι από το χέρι και χαμογελούσε. Ναι σίγουρα η μητέρα της θα ήταν σε εποχές ευτυχισμένες. Πόσο θα σημάδεψε τη ζωή της κόρης,  η ασθένειά της μάνας!!

                    ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

-Είναι ολοφάνερο ότι είχε ψυχολογικά προβλήματα η ιδιοκτήτρια του ημερολογίου,  είπα.

Δεν συμφωνήσαμε όλοι σ' αυτό

Δύο από εμάς υποστήριξαν ότι ήταν άνθρωπος με αισθήματα. Υπερβολική ίσως ενσυναίσθηση, αλλά νοήμων άτομο και υγιές 

-Και πώς  κρίνετε την απόφασή της να γλυτώσει τους ασθενείς από τον γιατρό τους; ρώτησα

-Εστιάζει στο ατομικό συμφέρον και όχι στο γενικό καλό, είπε κάποιος και επίσης όσο και αν διαφωνείς με τις πράξεις κάποιου, δεν γίνεσαι ο δικαστής να τον δικάσεις, σωστά;

-Ναι συμφωνούμε σ' αυτό, αλλά τι γίνεται στις περιπτώσεις που δεν μπορεί να δικαστεί κάποιος για τις πράξεις του όταν είναι νόμιμες, αλλά απάνθρωπες;

-Αγωνίζεσαι να αλλάξεις νόμους και κανόνες. Τίποτε άλλο, είπε έντονα ένας συμφοιτητής μας.

-Και λάβετε υπόψη ότι  τα χρόνια τότε ήταν γεμάτα από επιδημίες που σήμερα έχουν εξαφανιστεί, αλλά τότε πέθαιναν χιλιάδες άνθρωποι, είπε κάποιος άλλος.

-Τα νέα φάρμακα,  ήταν απαραίτητα και έσωσαν ζωές. Πώς όμως να μην γίνονταν πειράματα;

-Ας ζητούσαν τη γνώμη των ασθενών είπε ένας φίλος

-Τότε δεν ζητούσαν συμμετοχή σε δοκιμές φαρμάκων. Τότε οι άνθρωποι πέθαιναν από λογής λογής επιδημίες και φλεγμονές και  νέα φάρμακα δοκιμάζονταν χωρίς συναίνεση του ασθενή.

-Μας λέει όμως, ότι τα πειράματα διεξάγονταν σε αστέγους και απόρους και μοναχικούς, άρα έπαιζε ρόλο το ποιος ήταν ο άνθρωπος, ο ασθενής, ακόμη και τότε.

 Ήμασταν μοιρασμένοι. Ο καθένας έλεγε και μια άποψη που τεκμηρίωνε για να καταρριφθεί από τους υπόλοιπους.

Τα αφήσαμε για την επόμενη ημέρα.

Ο ύπνος ήλθε καθυστερημένα μια και η σκέψη μας ήταν στο ημερολόγιο.

Ήταν μια ψεύτικη ιστορία αλλά τη βιώναμε ως αληθινή. Ίσως και να ήταν...

Όλη η επόμενη ημέρα αφιερώθηκε στις συζητήσεις. Ανοίξαμε βιβλία, μάθαμε τι γινόταν τότε το 1925 με τις διάφορες ασθένειες και τα πειράματα, ξανά διαβάσαμε τι σημαίνει ψυχασθένεια, αλλά το βράδυ ήλθε και μας βρήκε ακόμη διαφωνούντες

-Ήταν οπωσδήποτε μια προσωπικότητα που είχε προβλήματα, να συμφωνήσουμε σ' αυτό;

-Ναι συμφωνούμε.

-Δεν είχε κανένα δικαίωμα να λυτρώσει όπως γράφει τη μητέρα της. Άρα τη δολοφόνησε είπα.

- Ή της έκανε ευθανασία είπαν άλλοι.

-Χωρίς τη σύμφωνη γνώμη του ασθενή η ευθανασία είναι δολοφονία

-Δεν ξέρουμε αν είχε συμφωνήσει η μητέρα της

-Και να είχε συμφωνήσει ξέρουμε αν είχε επίγνωση;

-Μην ξεχνάμε ότι η ευθανασία ούτε και σήμερα επιτρέπεται. 

-Ούτε ξέρουμε αν ήταν σε ηλικία να έχει ώριμη άποψη η Αρετή τότε, σωστά;

-Ή μήπως οι απόψεις για τα φάρμακα της μητέρας της είναι γραμμένες αφού σπούδασε νοσηλευτική, άρα απέκτησε γνώση  γι αυτά;

Οι ερωτήσεις ξεπηδούσαν η μια μετά την άλλη ή πολλές φορές και ταυτόχρονα. Ένα κομφούζιο!

Μα συνεχίζαμε...

Συζητήσαμε διεξοδικά για το δικαίωμα του ασθενή να επιλέγει τη θεραπεία του αν υπάρχει και να γνωρίζει όλες τις παραμέτρους και παρενέργειες της κάθε θεραπείας. 

-Μιλάτε και σκέφτεστε με τα σημερινά δεδομένα. Είπαμε, 1925, ας γυρίσουμε εκεί.

-Και να θυμόμαστε δεν είμαστε δικηγόροι, ψυχαναλυτές είμαστε. 

Στο τέλος έπρεπε να γράψουμε την εργασία μας. Πώς θα γράφαμε την επιστημονική μας γνώμη, αφού δεν συμφωνούσαμε;

Ήμασταν 4 στο δωμάτιο αλλά το βουητό από τις φωνές μας και τις διαφωνίες μας ήταν έντονο, σαν να διαφωνούσαν 24 άτομα.

Καταλήξαμε όμως, ότι η νοσοκόμα ήταν ευαίσθητη και πέρασε εφιαλτικά χρόνια σαν παιδί κοντά σε μια μητέρα με ψυχικά προβλήματα και έναν πατέρα που δοκίμαζε νέες θεραπείες στη μητέρα της. Ένα λοιπόν το κρατούμενο που συμφωνούμε.

 --Στο θέμα της μητέρας της προτείνω να συμφωνήσουμε ότι δεν έχουμε επαρκή στοιχεία για διάγνωση. Χρειάζονται περαιτέρω στοιχεία και ψυχανάλυση

 Συμφωνείτε; πρότεινε μια φίλη

-Ναι, ναι είπαμε όλοι.

Πάμε παρακάτω. 

-Ο γιατρός προϊστάμενος της της θυμίζει ακριβώς τον πατέρα της, συμφωνήσαμε και σ' αυτό.

Μα δεν καταλήξαμε αν ήταν όντως ψυχολογικά ασταθής ή απλά υπερευαίσθητη.

 -Ας αφήσουμε τα αισθήματα στην άκρη

Τα δικά μας αισθήματα. Και ας σκεφθούμε επιστημονικά

-Λοιπόν συνοψίζουμε. Νοσοκόμα θεωρεί χρέος της να γλυτώσει ασθενείς από πειραματικές μεθόδους ίασης.  Κάτι σαν Μεσσίας των νοσούντων με βαριές ασθένειες.

-Συμπάσχει με τον πόνο των ασθενών της και χρεώνει στο αφεντικό της  κάθε θάνατο εξαιτίας των νέων φαρμάκων που δοκιμάζει.

-Δεν έχει επίγνωση της θέσης της και των ορίων του σωστού και δίκαιου.

-Ωπα, μια στιγμή. Τι θα πει αυτό; ρώτησε ένας συμφοιτητής μου. Ποια είναι τα όρια του σωστού και του δίκαιου; Υπάρχουν όρια;

-Κι αν έχει δίκιο; Ήλθε η άλλη γνώμη για να αναιρέσει όσα συμφωνήθηκαν, αν  απλά αγωνίζεται για κάθε πειραματόζωο που μάλιστα δεν έχει ερωτηθεί για να γίνει;

-Εστιάζει στο άτομο και όχι στο πλήθος των ασθενών που κινδυνεύουν από νέες ασθένειες. Άρα ατομικό καλό ή γενικό καλό;

-Ούτε και σήμερα δεν έχουμε αποδεχθεί ότι η θυσία του ενός επιβάλλεται για τη ωφέλεια του συνόλου, είπε κάποιος άλλος

-Απ' την άλλη, αν έχει επίγνωση του σωστού και δίκαιου για τον άνθρωπο περισσότερο απ' όλους; 

-Αν είναι ένας υγιής άνθρωπος που εναντιώνεται σε κάθε κατάχρηση εξουσίας;

-Μα θα πέθαιναν ούτως ή άλλως οι ασθενείς στις επιδημίες που μάστιζαν τότε την κοινωνία

-Θα πέθαιναν από την ασθένειά τους όχι από τα πειράματα του γιατρού

-Κι αν θυσιάστηκαν έστω, για το κοινό καλό;

-Ήταν όμως επιλογή τους για να καταγράψουμε την θυσία;

-Δεν λάβαμε υπόψη, είπε μια φίλη της ομάδας, ότι μιλά για θάνατο. Δεν θέλει να τον ακολουθήσει λέει, γιατί εχει ένα χρέος. Και όταν κατά τη γνώμη της, τελειώσει αυτό το χρέος; Τι υπονοεί ότι θα κάνει;

Πολλά ερωτήματα

Πολλές απορίες

Διίστανται οι απόψεις μας...

 Δεν ξέρω πού θα καταλήξουμε αλλά μας μένει μόνο μια ημέρα για να ολοκληρώσουμε την εργασία μας.

Και η συμφωνία της ομάδας  δεν επέρχεται!

Εσύ τι γνώμη έχεις; Μπορείς να βοηθήσεις;