Ένα όνομα............μια φωνή ...............ένας μύθος: Μαρία Κάλλας

36 χρόνια έχουν περάσει από το θάνατο της Μαρίας Κάλλας, και άλλα τόσα χρόνια που η μεγάλη μας πριμαντόνα πέρασε στην αθανασία!
Ο θάνατος από καρδιακή προσβολή στις 16 Σεπτεμβρίου 1977 στο διαμέρισμά της στο Παρίσι μοιάζει με γεγονός που δεν συνέβη ποτέ. Το σώμα της αποτεφρώθηκε και η τέφρα της ρίχθηκε στη θάλασσα του Αιγαίου. Τα καταγάλανα νερά έγιναν ο μόνιμος και αιώνιος τόπος κατοικίας της.

Η ίδια η Μαρία Κάλλας εκμυστηρεύεται στην τελευταία της συνέντευξη: “Ξέρεις, είναι πολύ παράξενο συναίσθημα να είμαι ζωντανός μύθος, ενώ βρίσκομαι ακόμη στη γη. Ίσως θα ήταν καλύτερο αν όλοι αυτοί οι άνθρωποι που θαυμάζουν τη φωνή μου, αποφάσιζαν να με θεωρούν αθάνατη μετά το θάνατό μου. Αν γινόταν αυτό θα καθόμουν πάνω σε κάποιο σύννεφο, θα κοίταζα κάτω και θα απολάμβανα το θέαμα αντί να κάθομαι και να ανησυχώ αν θα καταφέρω να βγάλω τις ψηλές μου νότες”. Μέσα από τις συνεντεύξεις και τις βιογραφίες της, αποκαλύπτεται η ανθρώπινη ευαίσθητη πλευρά της Μαρία Κάλλας, της γυναίκας που αγαπήθηκε, θαυμάστηκε και αποθεώθηκε.

Καθισμένη  πάνω σε κάποιο σύννεφο ίσως ικανοποιείται που μένει ζωντανή στη μνήμη τόσων ανθρώπων που τη θαύμασαν αλλά και άλλων τόσων που διδάσκονται γι αυτήν ότι ήταν μια ανεπανάληπτη υψίφωνος αλλά και μια μεγάλη ηθοποιός που διέγραψε εκθαμβωτική τροχιά στον κόσμο της όπερα.Η ζωή της Μαρίας Κάλλας υπήρξε ασύγκριτη, μοναδική και ανεπανάληπτη σαν κι αυτή την ίδια. Δεν είναι λίγοι εκείνοι οι οποίοι έχουν ταυτίσει το όνομά της με την όπερα και το λυρικό θέατρο, ενώ ρόλοι όπως αυτός της Μήδεια για παράδειγμα, είναι δύσκολο να γίνουν πλέον αποδεκτοί με διαφορετική ερμηνεία. Η εικόνα της Μαρία Κάλλας ενσαρκώνει την “απόλυτη Ντίβα” – και κατ’ αυτό τον τρόπο η μορφή της θα μείνει ανεξίτηλα χαραγμένη στις καλύτερες σελίδες της παγκόσμιας μουσικής ιστορίας.

Για τη χρυσή φωνή ο κριτικός Ζακ Μπουρζουά σημείωσε πως “είναι σαν την Ακρόπολη: όλο και πιο ωραία όσο φθείρεται”.

Το 1939 ερμηνεύει τη Santuzza στην “Cavalleria Rusticana” σε μαθητική παράσταση του Ωδείου Αθηνών. Το 1940 εμφανίζεται με το Ωδείο ως Αμέλια στο “Un Ballo in Maschera” και ως Aida στην ομώνυμη όπερα του Verdi. Στις 27 Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου πραγματοποιεί την πρώτη της επαγγελματική εμφάνιση με τη Λυρική Σκηνή όπου γίνεται η Βεατρίκη στο “Boccaccio” του Suppe. Για τα επόμενα πέντε χρόνια (1940 – 1945) συνεργάζεται με τη Λυρική Σκηνή. Τραγουδά Tosca, Cavalleria, τη Σμαράγδα στον “Πρωτομάστορα” του Μ.Καλομοίρη, τη Μάρθα στο “Tiefland” του d’ Albert και τη Leonora στο “Fidelio”. Στις 3 Αυγούστου 1947 κάνει την πρώτη εντυπωσιακή της εμφάνιση στην Αρένα της Βερόνα με την “La Gioconda” του Ponchielli. Τον ίδιο χρόνο ερμηνεύει την Ιζόλδη στη Βενετία. Το 1948 θριαμβεύει με το Turandot. Ο ένας θρίαμβος διαδέχεται τον άλλο. Το 1949 εμφανίζεται στο Buenos Aires με τη Norma στο Theatro Collon. Το 1950 στο Μεξικό γίνεται Leonora στο “Il Trovatore”, Fiorila στο “Il Turco in Italia” στη Ρώμη, Traviata στο Communale της Φλωρεντίας. Τον ίδιο χρόνο πάλι στο Communale της Φλωρεντίας ερμηνεύει την Ελένη στο “I Vespri Siciliani” και την Ευρυδίκη στο “Ορφέας και Ευρυδίκη”. Στις 2 Απριλίου 1952 πρωτοεμφανίζεται στη Σκάλα του Μιλάνου ως Κοστάντζα στο “Die Entfuhrung aus dem Serail” του Mozart. Τραγουδάει Armida στη Φλωρεντία, Lucia και Jilda στο “Rigoletto” στο Μεξικό, και Lady Macbeth στο “Macbeth” στη Σκάλα. Το 1953 στο Μουσικό Μάιο της Φλωρεντίας ερμηνεύει εκπληκτικά τη Μήδεια στην ομώνυμη όπερα του Cherubini. Οι τίτλοι, φυσικά, δεν σταματούν εδώ. Η εκπληκτική της πορεία συνεχίζεται….

Για έξι χρόνια (1954-1960) κυριαρχεί στη Σκάλα του Μιλάνου. Η καριέρα της απογειώνεται. Γίνεται Αλκηστη, Ελισάβετ στο “Don Carlos”, Julia στο “La Vestale”, Madalena στο “Andrea Chenier”, Rozina στο “Il Barbiere di Siviglia”, Fedora, Anna Bolena, Ιφιγένεια εν Ταύροις, Amelia στο “Un Ballo in Maschera”, Ιμογένη στο “Il Pirata” και Paulina στο “Poliuto”. Η παράσταση της “Traviata” το 1955 σε σκηνοθεσία Λουκίνο Βισκόντι υπήρξε θριαμβευτική. 

Το 1957 επιστρέφει στην Αθήνα και εμφανίζεται στο Φεστιβάλ Αθηνών. Το 1960-61 τραγουδάει στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου Νόρμα και Μήδεια σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή. 

Το 1962 αποθεώνεται σαν Μήδεια με σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή και κοστούμια Γιάννη Τσαρούχη. Το 1964 σημειώνει νέο καλλιτεχνικό θρίαμβο στην Όπερα του Παρισιού με τη Νόρμα. Στις 5 Ιουλίου 1965 εμφανίζεται για τελευταία φορά σε παράσταση όπερας. Είναι στο Covent Garden του Λονδίνου με την “Tosca” σε σκηνοθεσία Φράνκο Τζεφιρέλι. Το 1970 γυρίζει σε ταινία τη “Μήδεια” σε σκηνοθεσία Πιερ Πάολο Παζολίνι. Το 1973 κλείνει την καριέρα της με το Giuseppe di Stefano να σκηνοθετεί το “I Vespri Siciliani” του Verdi. 

Η 8η Δεκεμβρίου 1973 θεωρείται η τελευταία της δημόσια εμφάνιση όπου η Μαρία Κάλλας τραγούδησε άριες στην όπερα του Παρισίου. Εκείνη την ημέρα το κοινό την κάλεσε στη σκηνή 10 φορές. Η κραυγή “Viva Maria” συγκλόνιζε την αίθουσα όσο οι ανθοδέσμες έπεφταν στη σκηνή. Πρόκειται πραγματικά για μια ανεπανάληπτη, εξαιρετική καλλιτεχνική σταδιοδρομία από την οποία δεν είναι δυνατό να παραλειφθεί τίποτα. Οι επιτυχίες της Κάλλας δημιουργούν ως ψηφίδες το ψηφιδωτό της μοναδικότητάς της. Υπήρξε μοναδική προσωπικότητα.

Σε διεθνές συμπόσιο κορυφαίων του πνεύματος, τη δεκαετία του '60 στο Σίατλ, προσπαθούσανε να διαλέξουνε τα δημιουργήματα που θ' αντιπροσωπεύανε περισσότερο το ανθρώπινο γένος... Κασέτες με εικόνα ή ήχο, θα βάζανε σε δορυφόρο, ένα είδος "βόγιατζερ", που θα κατευθυνότανε στο διαστρικό χώρο, σε περίπτωση που θα κινδύνευε να καταστραφεί η Γη από φυσικά ή τεχνικά αίτια... Πολλοί διαφωνούσανε στην επιλογή έργων λογοτεχνίας, ποίησης, ζωγραφικής, αρχιτεκτονικής και τα λοιπά, αλλά όλοι συμφωνήσανε τελικά ότι τα εξωγήινα όντα δεν θα ξέρανε την ανθρώπινη λαλιά... Ένας σοφός Γιαπωνέζος ανέβηκε στο βήμα, κρατώντας ένα από τα μαγικά έργα της τεχνολογίας της πατρίδας του... Παρακάλεσε το ακροατήριο ν' ακουμπήσει το κεφάλι στις αναπαυτικές καρέκλες, να κλείσει τα μάτια και, τότε πάτησε το κουμπί... Ξαφνικά αντήχησε η φωνή της Μαρίας Κάλλας από την άρια "Κάστα Ντίβα"... Όσο διαρκούσε η φωνητική μυσταγωγία κανένας δεν έβγαλε κιχ, αλλά μόλις τέλειωσε όλοι χειροκρότησαν και συμφωνήσαν ότι η θεϊκή αυτή φωνή άξιζε ν' αντιπροσωπεύσει τον άνθρωπο στον αχανή διαστρικό χώρο του σύμπαντος... 

Αυτή ήτανε η μεγάλη Ελληνίδα τραγουδίστρια, που αν κι η στάχτη της σκορπίστηκε στο Αιγαίο, η φωνή της θ' αντηχεί και μετά τη συντέλεια της Γης, συντροφιά με τα γραφτά του Πλάτωνα, τη μουσική του Μπετόβεν κι άλλα υπέρλαμπρα δημιουργήματα του ανθρώπου, που θα ταξιδεύουνε σε κάποιο δορυφόρο στο διαστρικό αχανές, ώσπου να τα συλλέξουνε άλλα εξωγήινα όντα προηγμένα τεχνολογικά..
Η Μαρία Καλογεροπούλου (ολόκληρο το όνομά της ήταν  Μαρία Αννα Καικιλία Σοφία Καλογεροπούλου) γεννημένη στη Νέα Υόρκη (1923 στις 2 Δεκεμβρίου) βρίσκεται στην Αθήνα με τη μητέρα της και την αδελφή της, όταν ξεσπάει ο Β΄ παγκόσμιος πόλεμος και περνάει την κατοχή με στερήσεις, σπουδάζοντας στο Εθνικό Ωδείο φωνητική. Έχει μια καλή δασκάλα την Elvira de Hidalgo που της λέει ότι η φωνή της θα μείνει στην ιστορία της όπερας και την προτρέπει ν΄ αναζητήσει τη τύχη της στο εξωτερικό, γιατί η Ελλάδα είναι στενός χώρος γι΄αυτήν. Με τη λήξη του πολέμου, το 1945, επιστρέφει στην Αμερική, όπου την ανακαλύπτει Ιταλός συνάδελφός της και την προτείνει στην όπερα της Βερόνα. Εκεί έχει τη τύχη να την αναλάβει μουσικά ο πεπειραμένος μαέστρος Τούλιο Σεραφίν και καλλιτεχνικά ο μεσήλικας βιομήχανος λάτρης της όπερας Μπατίστα Μενεγκίνι, που τον παντρεύεται. Αυτός ο Βερονέζος αρχοντοχωριάτης την οδηγεί σκαλί-σκαλί στη καθιέρωσή της στη χώρα της όπερας.

Η ίδια διηγείται ότι η στέρηση τροφής στη κατοχή την έχει οδηγήσει με βουλιμία στο φαγητό και έχει γίνει παχύσαρκη. Τα 40 κιλά που χάνει, χωρίς να εξασθενίσει η φωνής της, υπήρξε το κατόρθωμά της. Όσο ανέβαινε στη κορυφή, τόσο αδυνάτιζε, ομόρφαινε, αποκτούσε χάρη, φανατικούς θαυμαστές, αλλά κι εχθρούς... Στα 36 χρόνια της, η Μαρία Καλογεροπούλου, που ο μετανάστης φαρμακοποιός πατέρας της είχε γεννηθεί στη Σκάλα της Μεσσηνίας, ξανάβρισκε μνήμες από τις ελληνικές ρίζες της. 

Ο Λουκίνο Βισκόντι είχε πει πως, χωρίς αυτές τις ελληνικές καταβολές , η φωνή της δε θα ήτανε τόσο συγκλονιστική για το πνεύμα, και το παίξιμο της τόσο εντυπωσιακά τραγικό στη Μήδεια και στη Νόρμα... 

Ο Φράνκο Τζεφιρέλι είπε για την Κάλλας: "Ακόμα κι όταν στη σκηνή τραγουδάει ο παρτενέρ της, οι θεατές βλέπουνε μαγεμένοι εκείνη...".

Η Μαρία Κάλλας σε συνέντευξή της είχε πει μεταξύ άλλων:«Ο μηχανισμός του τραγουδιού, όπως εγώ προσωπικά τον αντιλαμβάνομαι, κά­θε άλλο παρά εύκολη υπόθεση είναι. Γι αυτό θα ήθελες να σου δείχνουν περισ­σότερη κατανόηση. Αλλά, στην πλειονό­τητα τους οι κριτικοί θέλουν να είναι όλα τέλεια, τελειότητα όμως δεν υπάρχει. Θα έπρεπε να έχουν συνεχώς υπόψη τους ότι, σε μια παράσταση όπερας, ορισμένα μέρη μπορεί να είναι περισσότερο επιτυχημένα από άλλα. Και ότι από τη μια βραδιά στην άλλη τα πράγματα ποικίλλουν. Μπορεί να μη σε ικανοποίησε, να σε έκανε ακόμη και δυστυχισμένη ο τρόπος που μόλις τραγούδησες μια φράση. Σκέφτεσαι: "Θα ήθελα να πεθάνω. Θέλω να φύγω, δεν θέλω πια να τραγουδήσω" - κι΄αμέσως επηρεάζεται η επόμενη φάση. Αυτή είναι η ψυχολογική διάσταση ενός ανθρώπινου διλήμματος που σε ωθεί να αναζητείς συνεχώς την τελειότητα ενώ είναι αδύνατον να την κατακτήσεις. Όταν όλα πηγαίνουν θαυμάσια στη δουλειά, η ζωή σου φαίνεται υπέροχη, διαφορετικά είναι μαρτύριο».

.........................................................................
«Με γνωρίζουν ως πριμαντόνα και καμιά φορά με κατηγορούν ότι είμαι πριμαντόνα. Αλλά αυτός είναι ένας τίτλος για τον οποίο είμαι υπερήφανη Πολύ συχνά δίνουν στον όρο μια λανθασμένη σημασία. Στην πραγματικότητα, η λέξη προσδιορίζει πολύ απλά την "πρώτη κυρία" του θιάσου, την πρωταγωνίστρια.»

............................................«Κάθε καλλιτέχνης αντάξιος του ονόματός του οφείλει, βέβαια, να έχει το θάρρος της γνώμης του και να προσπαθεί να υπηρετεί τις πιο υψηλές φιλοδοξίες του».
.............................
«Δεν διατείνομαι ότι εισήγαγα κάποιους νεωτερισμούς. Ο τρόπος με τον οποίο εργάζομαι, ήταν γνωστός πριν από μένα, και τον ακολούθησαν και άλλοι σε διάφορες περιόδους στην ιστορία της όπερας».

........................................

«Το πιο θαυμάσιο πράγμα για έναν καλλιτέχνη είναι η αίσθηση ότι το κοινό είναι έτοιμο να του προσφέρει τη συμπάθεια του για να δώσει τον καλύτερο εαυτό του. Μου έχει τύχει να βγω στη σκηνή και να νιώσω ότι το κοινό δεν μου δίνει αμέσως τη συμπάθειά του. Τότε παραλύω. Ο λαιμός μου κλείνει. Οι τόνοι, οι ήχοι είναι εκεί, αλλά κάθε εμπιστοσύνη προς τον εαυτό μου έχει εξαφανιστεί. Τότε αισθάνομαι ηττημένη».

Η Κάλλας τραγούδησε 84 φορές τη Νόρμα - περισσότερο από κάθε άλλη ήρωίδα της όπερας - και 43 τη Λουτσία. Συγκεκριμένα τραγούδησε:

Νόρμα του Μπελίνι (Νόρμα) 84 φορές Τραβιάτα του Βέρντι (Βιολέτα) 58 Τόσκα του Πουτσίνι (Τόσκα) 53 Λουτσία του Ντονιζέτι (Λουτσία) 43 Αίντα του Βέρντι (Αίντα) 31 Μήδεια του Κερουμπίνι (Μήδεια) 31 Τουραντό του Πουτσίνι (Τουραντό) 23 Σονάμπουλα του Μπελίνι (Αμίνα) 21 Τροβατόρε του Βέρντι (Λεονόρα) 20 Πουριτανοί του Μπελίνι (Ελβίρα) 13 Άννα Μπολένα του Ντονιζέτι ('Αννα) 12 Τζοκόντα του Πονκιέλι (Τζοκόντα) 12 Τριστάνος και Ιζόλδη του Βάγκνερ (Ιζόλδη) 12. Ακόμη, είχε τραγουδήσει άλλες τριάντα (30) όπερες κάτω απο 10 φορές την κάθε μία, συνολικά, - εκτός από τις προαναφερθείσες - 122 φορές στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα της Υφηλίου.

Πάνω στο σύννεφό της, θα είναι άραγε ικανοποιημένη με την αθανασία που κέρδισε;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;;

ΠΗΓΕΣ:/christiannaloupa.wordpress.com

             http://liberopoulos.gr