'' ....είμαι η ελιά η τιμημένη''!

             
                                      Θεόφιλου Χατζημιχαήλ

Aπό τον προηγούμενο μήνα έχει αρχίσει το μάζεμα της ελιάς και συνεχίζεται ακόμη, σε πολλές περιοχές της χώρας μας.
Το λάδι, η βασική αυτή διατροφή των Ελλήνων, βρίσκεται στην πυραμίδα της Μεσογειακής δίαιτας, αφού μετά από έρευνες, αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα της υγιεινής διατροφής για όλον τον κόσμο.
Η ελιά, το ιερό μας δέντρο, το δώρο της θεάς Αθηνάς, έχει εμπνεύσει ποιητές και ζωγράφους, από τα αρχαία χρόνια ως σήμερα. Η παράδοση θέλει, τη θεά Αθηνά να φυτεύει το πρώτο ελαιόδενδρο στην Ακρόπολη!
Η ιστορίας της όμως, χάνεται στα βάθη των αιώνων.
Η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα παραγωγής ελαιόλαδου. Κι όμως, πολλά λιόδεντρα έχουν εγκαταλειφθεί στο μαρασμό, γιατί η κοινωνική και οικονομική ζωή των κατοίκων άλλαξε με την πάροδο των χρόνων και έπαψε να στηρίζεται στην αυτάρκεια που κάθε οικογένεια, τα παλιά χρόνια, διέθετε. Ας μην αναφέρουμε και τα στρέμματα που θυσίασαν τις ελιές τους για το καλό του .........τουρισμού!!
Η πεθερά μου συνήθιζε να μου λέει ότι λυπάται τους ανθρώπους που δεν έχουν δικό τους ελαιώνα, δικό τους λάδι. Συζητήσεις ωρών για το αν πρέπει τα νέα παιδιά να φεύγουν στις πόλεις και να αφήνουν τα κτήματά τους χέρσα, ακαλλιέργητα και αφρόντιστα, ήταν συχνές με τα επιχειρήματά της να με αφοπλίζουν.
Λέει η ελιά στον αφέντη: ''Φρόντισέ με να σε θρέψω. Πότισέ με να σε πλουτίσω''! 
Οι παλιοί το ήξεραν καλά! 

Καρνέζης-Τρίπτυχο σε πλάτη καμβά

Αλλά δεν είναι εύκολο να μαζεύεις ελιές. Με κρύο, ειδικά στα  ορεινά χωριά, και με τα μουλάρια ως μεταφορικό μέσον,οι παλιοί κάτοικοι της επαρχίας, μάζευαν τις ελιές. Τότε δεν έπαιρναν εργάτες........Μήπως και τώρα συμφέρει οικονομικά; Τότε, μάζευες τις ελιές σου και έρχονταν και οι  γείτονες να βοηθήσουν. Εσύ φυσικά πήγαινες να βοηθήσεις στις δικές τους ελιές. 
Θυμάμαι τη δική μου εμπειρία από το μάζεμα της ελιάς.
Ήταν τέτοια εποχή, που είχα προθυμοποιηθεί να βοηθήσω δικούς μου ανθρώπους στο μάζεμα της ελιάς. Θυμάμαι το ''εγερτήριο'' μια άγρια ώρα το ξημέρωμα....Δεν είχε φέξει ακόμη. Αλλά έπρεπε να ετοιμαστούμε για να είμαστε με το χάραμα στο κτήμα!!!!!!!!!!!!! Με το μάτι να μην έχει ανοίξει ακόμη καλά, με ντύσιμο ζεστό αλλά άνετο να μπορούμε να κινηθούμε, με το θερμός παραμάσχαλα, τα σάντουιτς και το νερό μαζί, φύγαμε για τις ελιές.
Ο κρύος αέρας με ξύπνησε για τα καλά. Δεν άφησα τη σκέψη ''τι ήθελα και πρότεινα να βοηθήσω'' να θρονιαστεί μέσα μου εξαιτίας του άγριου ξυπνήματος. Όλοι έδειχναν ορεξάτοι και μεγαλύτεροι από εμένα....εγώ θα γκρίνιαζα; 
Φτάσαμε και άρχισαν να απλώνονται τα λιόπανα κάτω από τις ελιές. Είχε ξημερώσει για τα καλά πλέον, το κρύο ήταν ανεκτό και ο ουρανός καταγάλανος. Ήταν το πρώτο πράγμα που κοίταξαν οι σύντροφοι στο λιοστάσι. Αλίμονο αν έπιανε βροχή! 
Τα χτένια βγήκαν και οι σκάλες στήθηκαν. Πριόνια για το κλάδεμα μεγάλων κλαδιών πήραν θέση δίπλα στα σακιά που περίμεναν να γεμίσουν. Και σε σκάλα ανέβηκα, και το χτένι χρησιμοποίησα και ελιές από τα κλαδεμένα κλαδιά μάζεψα και τα σακιά γέμισα.........ακούραστα... με κέφι μια και η παρέα έδειχνε να το διασκεδάζει. Το τι ανέκδοτα άκουσα δε λέγεται. Μέχρι τραγούδια είπαν, και την ώρα της συγκομιδής αλλά και στα λιόπανα καθισμένοι, την ώρα του διαλείμματος για έναν καφέ ή σάντουιτς! Τα σακιά γέμιζαν αλλά η μέρα που ταξίδευε στη δύση της δεν μας έφτασε να μαζέψουμε όλες τις ελιές. Είχαμε και άλλες δυο μέρες στη διάθεσή μας. Η εμπειρία αξέχαστη! 
Το πρωί της επόμενης ημέρας πονούσε όλο μου το κορμί! Και αυτό αξέχαστο έμεινε!!! Όμως τα ''μπράβο'' και τα ''συγχαρητήρια'' που έπαιρνα για το ζήλο που έδειξα, αν και πρωτάρα, δεν με άφησαν να δείξω την κούραση!  Όμως, αν και ήταν μια υπέροχη εμπειρία, δεν πρότεινα ξανά να βοηθήσω. Πήρε καιρό να περάσει κάθε πόνος και να ξεκουραστεί κάθε μυς μου που τον ξύπνησα απότομα! χαχαχαχα
Στο ελαιοτριβείο έβλεπες τους χωρικούς με τα'ψημένα'' πρόσωπα από τον ήλιο και το κρύο να περιμένουν τη σειρά τους και να συζητούν για την ποσότητα των δέντρων τους και το πόσο λάδι είναι η παραγωγή τους......Ένας ηλικιωμένος κοιτούσε εμένα που περιδιάβαινα το ελαιοτριβείο κοιτώντας με ενδιαφέρον και μου είπε ότι σήμερα με τόση πρόοδο όλα έγιναν ευκολότερα. ''Στα νιάτα μου'', είπε, '' περιμέναμε το μουλάρι να κινήσει την πέτρα που ήταν μέσα σε μια πέτρινη λεκάνη και που εκεί ήταν οι ελιές για να τις λιώσει''........Αυτό πραγματικά θα ήθελα να το είχα δει! 

Η ελιά λοιπόν, ως πηγή πλούτου της ελληνικής οικογένειας, είναι συνδεδεμένη με εμάς τους Έλληνες με τον πολιτισμό μας, τα έθιμά μας, τις παραδόσεις μας , τη θρησκεία μας. Υπήρξε το σύμβολο ειρήνης, στεφάνωσε αθλητές, συμβόλιζε τη νίκη, τη σοφία, το θάνατο ακόμα αλλά και τη φιλία ανάμεσα στους λαούς.

              Εδώ στον ίσκιο μ' αποκάτου

              ήρθε ο Χριστός ν' αναπαυθεί

              κι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του

              λίγο προτού να σταυρωθεί.

              Το δάκρυ σου δροσιά αγιασμένη
              έχει στη ρίζα μου χυθεί
              είμαι η ελιά η τιμημένη
                              Κωστής Παλαμάς

Σε πολλές περιοχές αφήνουν τα λιόπανα απλωμένα κάτω από τις ελιές και όταν ωριμάσουν πέφτουν μόνες τους. Όμως έμαθα ότι επειδή μένουν καιρό έτσι αποκτούν οξέα...........και η οξύτητα του λαδιού πρέπει να είναι σχεδόν μηδαμινή για να είναι καλό το λάδι. Επίσης δεν χρησιμοποιούν χτένια όλοι. Παλιά, χρησιμοποιούσαν τα χέρια, μία μία ελιά στο σακκούλι, ή τις κοπάναγαν με μεγάλα ξύλα, που είναι και ''επίπονο'' για το δέντρο...

Λάδι, ελιές επιτραπέζιες και ξύλο για το τζάκι, δίνουν οι ελιές. Και μάλιστα το ξύλο της ελιάς σιγοκαίγεται για ώρα στο τζάκι και θεωρείται το καλύτερο.
Σπουδαίας σημασίαs το λάδι για όλους!!!!!!
Αγγεία με παραστάσεις από το μάζεμα της ελιάς, από τη βράβευση με τον κότινο των νικητών στους Ολυμπιακούς αγώνες, ακόμη και αμφορείς γεμάτους λάδι που έδιναν ως βραβεία σε αθλητές, τους γνωστούς Παναθηναϊκούς αμφορείς, έχουμε ως μαρτυρίες της σπουδαιότητας της ελιάς για τους αρχαίους προγόνους μας.
Τοιχογραφίες (Κνωσσός-Θήρα), που απεικόνιζαν ελαιώνες ή κλάδους ελιάς, δείχνουν ότι οι πρόγονοί μας, από αρχαιοτάτων χρόνων, γνώριζαν την ήμερη ελιά αφού οι αναπαραστάσεις των φύλλων είναι πιστές, ενώ η άγρια ελιά έχει μικρά φύλλα με αγκάθια, γνώριζαν, λοιπόν, την αξία της και την αντιμετώπιζαν ξεχωριστά ως αντικείμενο λατρείας.
Και στην καθημερινή μας ομιλία, έχει μπει η ελιά και το λάδι  με φράσεις παραβολικές, που δείχνουν πόσο βαθιές είναι οι ρίζες της στη ζωή μας.
''Μου έβγαλε το λάδι..........'',
''Μη ρίχνεις λάδι στη φωτιά'',
''Έκανε λαδιά'',
''Η θάλασσα είναι λάδι'',
''Το λάδι του τελείωσε'' γι αυτόν που πέθανε,
''Αυτός χάνει λάδια'' όταν κάποιος λέει ασυναρτησίες,
'Τον λάδωσε'', για να δουλεύει καλύτερα (γνωστό μας σπορ! ),
''Αυτος βγήκε λάδι'' επειδή το λάδι επιπλέει του νερού,
''Να λαδώσει λίγο το αντεράκι σου'', να φας καλά,
''Αυτός είναι σαν το λαδοπόντικο'' , που λέγεται για τον ατημέλητο άνθρωπο και παρομοιάζεται με τον ποντικό που έπεφτε στα πιθάρια με το λάδι αφού έτρωγε τα ξύλινα καπάκια που κάλυπταν, τότε, τα πιθάρια και έτρωγαν και το λάδι φυσικά. Η εμφάνιση του  λαδωμένου ποντικού (μπρρρ σίχαμα), δίνεται στον ατημέλητο άνθρωπο.

Ακόμη και το κουκούτσι και τα φύλλα της ελιάς έχουν χρησιμότητα σήμερα!
Αλλά και η καλλωπιστική χρήση του ελαιόλαδου είναι γνωστή από τα Ομηρικά χρόνια. Ο Όμηρος στην Ιλιάδα μας λέει ότι ο Οδυσσέας και ο Διομήδης πλένονταν με ζεστό νερό και μετά άλειφαν το σώμα τους με ελαιόλαδο.
Και το νεκρό σώμα του Έκτορα που κακοπέθανε από τον Αχιλλέα το περιποιείται η Αφροδίτη αλείφοντάς το με λάδι ελιάς αρωματισμένο με ρόδα! Επίσης εκλεκτό λάδι με μέλι και κρασί προσφέρονταν ως χοές στους νεκρούς!!!
Ας μη ξεχνάμε ότι οι Έλληνες ήταν οι πρώτοι που καλλιέργησαν στον ευρωπαϊκό Μεσογειακό χώρο την ελιά. Όπως αναφέρει ο Πλίνιος, κατά το 580 π.Χ, ούτε το Λάτιο ούτε η Ισπανία ούτε η Τύνιδα γνώριζαν την ελιά και την καλλιέργειά της.
Και στη διακόσμηση σήμερα χρησιμοποιείται η ελιά, και σε στολισμούς γάμων και βαπτίσεων, αλλά και ως καλλωπιστικό φυτό στις γλάστρες μας.
H βιβλιογραφία που αφορά την ελιά και την ιστορία της, είναι τεράστια.

Γ.ΔΕΠΑΣΤΑΣ

Και είναι φυσικό αφού η ελιά είναι ''δέντρο θεϊκό και Αθηναϊκής ιθαγένειας!''