Γιαννούλης Χαλεπάς: Ο μύθος που διατηρείται ζωντανός μέσα από τα έργα του

''Η τέχνη βρίσκεται παντού, όπου ένα βίωμα χύνεται σε φόρμα και καταλήγει σε μορφή'' Benedetto Croce
Η περίοδος του Μεσοπολέμου , μια περίοδος αβεβαιότητας ανέδειξε καλλιτεχνικά μεγέθη  και κυρίως καλλιτεχνικούς προβληματισμούς που οδήγησαν την εντόπια δημιουργία σε μια χειραφέτηση μετά τη ρομαντική ηθογραφία του 19ου αι.
Την ελληνική τέχνη του Μεσοπολέμου τη διαμορφώνουν τρεις παράγοντες:
Η σχέση,  όχι και πάντα εύκολη ή αυτονόητη, με τα μεγάλα κινήματα που κυοφορούνται διεθνώς.

Φιλοστοργία

Το κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον που επηρεάζει  και κατευθύνει πολλές φορές την τέχνη. Ο δημιουργός ο ίδιος είναι επίσης ο κυριότερος παράγοντας που διαμορφώνει την τέχνη.
Είναι γεγονός ότι μεγάλα ονόματα πρωταγωνίστησαν στην τέχνη στη χώρα μας την εποχή του Μεσοπολέμου.
Δυστυχώς, κανένα καλλιτεχνικό μέγεθος δεν ήταν τόσο ισχυρό ώστε να κατακτήσει το διεθνές κοινό και να παραμείνει στα καλλιτεχνικά δρώμενα σε διαρκή βάση.
Ο Τσαρούχης αστειευόμενος είχε πει μια μεγάλη αλήθεια: '' Οι Έλληνες καλλιτέχνες είναι σαν τον Άγιο Νεκτάριο που είναι θαυματουργός στην Αίγινα''!!!

Όμως, ο Γιαννούλης Χαλεπάς είναι ένας εκ των δύο (ο έτερος είναι ο Γιώργος Μπουζιάνης, 1887-1959), που θα μπορούσε, αν οι συγκυρίες το επέτρεπαν, αν οι κυβερνήσεις  προωθούσαν τα έργα του,  αν υπήρχε η κατάλληλη οργάνωση και διαφήμιση της τέχνης του....να είχε άλλη πορεία διεθνώς!
Γεννιέται στον Πύργο της Τήνου το 1851.
Είναι πρωτότοκος γιος του εργολάβου- μαρμαρογλύπτη Ιω. Χαλεπά.
Το 1837, στην μόλις απελευθερωμένη Ελλάδα, ιδρύεται το Σχολείον Των Τεχνών και η γλυπτική άρχισε να διδάσκεται συστηματικά 10 χρόνια αργότερα.
Ο Χαλεπάς φοιτά στη Σχολή και με υποτροφία του ιδρύματος της Παναγίας της Τήνου φεύγει για Μόναχο.
Το 1874 απέσπασε το πρώτο βραβείο, αν και πρωτοετής, της Ακαδημίας για το πρόπλασμα Το παραμύθι της Πεντάμορφης- Η Πριγκίπισσα του Ρήνου.
Αναγκάζεται να επιστρέψει στην Αθήνα γιατί το ΙΙΕΤ διέκοψε την υποτροφία του.

Ο Σάτυρος και Έρως

Το 1876 αρχίζει να εργάζεται στην πασίγνωστη Κοιμωμένη, στο Α' Νεκροταφείο.
Το 1877 τελειώνει το μνημειώδη Σάτυρο που παίζει με τον Έρωτα, της Εθνικής Πινακοθήκης
Το πρόπλασμα του έργου απέσπασε χρυσό μετάλλιο στην έκθεση του Μονάχου το 1875 και το μαρμάρινο εκτέθηκε στη Διεθνή Έκθεση των Παρισίων το 1878.
Έκτοτε χάνεται από τη δημόσια σκηνή.
Ακολουθούν 10 χρόνια μελαγχολίας και το 1888 κλείνεται στο ψυχιατρείο της Κέρκυρας.

Το παραμύθι της Πεντάμορφης

Το 1902 επιστρέφει στο πατρικό του, στο οποίο ζει μόνο η μητέρα του.
Το 1916 πεθαίνει η μητέρα του και αυτό φαίνεται να απελευθερώνει τη δημιουργικότητά του.
Λέγεται ότι, η μητέρα του έσπαγε κάθε πρόπλασμα  που επιχειρούσε να φτιάξει ο Χαλεπάς, θεωρώντας ότι η τέχνη του ήταν υπαίτια για τη ψυχική του νόσο.
Η αφύπνιση του Χαλεπά τον οδηγεί να κατασκευάσει ένα έργο που τον τοποθετεί στην καρδιά της ευρωπαϊκής πρωτοπορίας.
Το 1925 γίνεται η πρώτη έκθεση έργων του στην νεοσύστατη Ακαδημία Αθηνών.
Το 1927 η Ακαδημία του απονέμει  το Αριστείον Γραμμάτων και Τεχνών.
Το 1928 τα έργα του εκτίθενται στο Άσυλο Τέχνης .
Όσο ήταν στην Τήνο, πέρασε άσχημα χρόνια αν και δούλευε συνεχώς.
Κλεισμένος στο υπόγειό του, δούλευε τον πηλό που μάζευε μόνος του. Ο κοινωνικός περίγυρος στάθηκε σκληρός απέναντί του και το παρέδωσε στην χλεύη  και στην εγκατάλειψη. Απεγνωσμένος, ζητά να φύγει κάποια στιγμή  απ' το σκληρό κοινωνικό του περιβάλλον και γράφει στον ανιψιό του, σύζυγο της επίσης ανιψιάς του Ειρήνης : «Αγαπημένε μου Βασιλάκη, θέλω να έλθω εις την Αθήνα να ξεκουραστώ λιγάκι, διότι εδώ κουράζομαι πολύ».
Το 1930, 80άρης πια έρχεται στην Αθήνα, στο σπίτι της ανιψιάς του Ειρήνης Χαλεπά και του εξασφαλίζει εργαστήριο στο σπίτι της.
Εδώ θα ολοκληρώσει το έργο του .

Μήδεια

Το 1931 δημιουργεί την Αναπαυμένη- Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα
Το 1933 φτιάχνει τη Μήδεια  που σκοτώνει τα παιδιά της, και που βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη.
Την ίδια χρονιά φτιάχνει το γλυπτό Ο Κυνηγός, που και αυτό βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη.
Το 1934 ολοκληρώνει το γλυπτό Ερμής και Άγιος Χαραλάμπης, επειδή ο Ερμής ήταν ο προστάτης των αρχαίων λιθοξόων και ο Άγιος προστάτης των μαρμαράδων.
Έργα δικά του είναι ακόμη πολλά, όπως η φιλοστοργία, η προσευχόμενη, ο Οιδίποδας, ο Αρχάγγελος, Πήγασος, Περσέας και Ανδρομέδα, Μυστικό, κ.α.

Οιδίποδας

Η μεγαλοσύνη του Χαλεπά
Το έργο του είναι ένα επίτευγμα δομικής οργάνωσης και ισορροπίας, καθώς οι όγκοι του δεν στηρίζονται σε εσωτερικό σκελετό αλλά σε δυνάμεις που αναπτύσσονται αφ'ευατών.
Τα θέματά του απορρέουν από την επανάληψη συγκεκριμένων εμμονών, και είναι ο πρώτος που συνέλαβε την ιδιοπροσωπία,  αλλά και το δράμα του νεώτερου ελληνισμού που συνένωσε τον νεωτερικό άνθρωπο με τον μύθο της καταγωγής του.
Ο γλύπτης αποδίδει τον άνθρωπο ως δράμα της ύπαρξης και ως μύστη της πιο βαθιάς μελαγχολίας.
Ο εξαιρετικά πρωτογενής αυτός δημιουργός, που δεν οφείλει σε κανέναν τίποτε, με την απίστευτα οπτική μνήμη επειδή δουλεύει σπανιότατα με μοντέλο, δημιουργεί συνθέσεις που αποτελούν ολόκληρους κόσμους.

Το 1938 αφήνει αυτόν τον κόσμο και ταξιδεύει πλέον στον κόσμο του μύθου που τα έργα του, τον διατηρεί ζωντανό στις καρδιές μας.


Πηγή:Τέχνη και Ποίησις
  Ιστορία των Ελλήνων, τόμος 15