Σατιρικοί ιστορικοί χάρτες

Χαρτογραφία ονομάζεται η επιστήμη που περιλαμβάνει ένα σύνολο προσδιορισμένων μελετών, τεχνικών ακόμη και καλλιτεχνικών εργασιών που αφορούν απεικονίσεις, υπό κλίμακα, της επιφάνειας της Γης για την σύνταξη και έκδοση χαρτών. Η εφαρμογή όλων αυτών των διεργασιών αποτελούν την έννοια της χαρτογράφησης, που γίνεται με διάφορες μεθόδους οι οποίες και ονομάζονται χαρτογραφικές προβολές.
Η Χαρτογραφία σχετίζεται στενά με την επιστήμη της Γεωγραφίας, αφού οι χάρτες είναι ένα από τα κυριότερα μέσα παρουσίασης και μελέτης των γεωγραφικών δεδομένων. 

''Οι χάρτες είναι οι πιο συμπυκνωμένοι χώροι: καταφέρνουν να αιχμαλωτίσουν τα τοπία και να μας κάνουν κυρίαρχους περιοχών που δεν μπορούμε να δούμε. εκτάσεων που είναι αδύνατον να καλύψουμε'' γράφει στο βιβλίο του ''Εκκεντρικοί  χώροι'' ο συγγραφέας και πανεπιστημιακός Robert Harbison.
Μέρος μιας συλλογής χαρτών παρουσιάζεται μέχρι τις 31 Μαϊού στο Ιστορικό Αρχείο- Μουσείο 'Υδρας. Η συλλογή περιορίζεται θεματικά στον ελλαδικό χώρο της ανατολικής Μεσογείου, στη γη της Ιωνίας και της Αιολίας. Ανήκει στον κ. Σουκάκο καθηγητή Ορθοπεδικής του πανεπιστημίου Αθηνών.


Οι σύγχρονοι χάρτες γίνονται με τη βοήθεια δορυφόρων και περιλαμβάνουν πλήθος λεπτομερειών, ακριβείς πληροφορίες και εικόνες με ευκρίνεια.
Κι όμως, οι χάρτες περασμένων αιώνων προσφέρουν διδάγματα ιστορίας,  πολιτικά μηνύματα και είναι πηγή πληροφοριών  πολιτικών, θρησκευτικών, εθνικών ακόμη και στρατιωτικών.
Οι  πρώτοι χάρτες,   είναι αποτέλεσμα της επιθυμίας των ανθρώπων να αποτυπώσουν  τον κόσμο όπως τον γνώριζαν και  έχουν πολύ παλιά ιστορία.
Ο πρώτος χαρτογράφος, όπως μας λέει και ο Στράβων, ήταν ο Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος --6ος αι. π.χ.-- μαθητής του Θαλή του Μιλήσιου.
Η χαρτογράφηση συνέχισε να απασχολεί και να ενδιαφέρει τον κόσμο ....
Και τα χρόνια περνούσαν αφήνοντας και το χαρτογραφικό τους αποτύπωμα.
Ο Κλαύδιος  Πτολεμαίος, άφησε έναν εξαιρετικό οκτάτομο Άτλαντα με τίτλο ''Γεωγραφική υφήγησις'' στον οποίον περιέχονται 27 χάρτες. 
Έτσι μπορούμε να πούμε ότι η χαρτογραφία ξεκινά το 150 μχ. με τον Πτολεμαίο.
Δεν θα αναφερθούμε εδώ στην χαρτογραφία και την ιστορία της.
Θα μιλήσουμε για ένα κλάδο της χαρτογραφίας, τους σατιρικούς  ιστορικούς χάρτες .

Οι σατιρικοί χάρτες εμφανίστηκαν τα τέλη του 18ου αι. μέχρι τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Όπως λένε, δάγκωναν με το χαμόγελο.
Δεν αποτελούσαν γεωγραφικά εργαλεία, αλλά μορφές πολιτικής σάτιρας, περιγράφοντας τα ιστορικοπολιτικά γεγονότα με γελοιογραφικά σκίτσα.
Οι γελοιογράφοι- χαρτογράφοι, απέδιδαν μορφές ανθρώπων ή ζώων το σχήμα κάθε χώρας. Αλλά και αναμιγνύοντας αυτές τις μορφές- χώρες στο σχεδιασμό τους σε ένα ενιαίο σύνολο και γεωγραφικά σωστό, έδιναν την εικόνα της ευρωπαϊκής ηπείρου.
Πρώτος εμπνευστής  των σατιρικών χαρτών θεωρείται ο Άγγλος σκιτσογράφος Fred Rose. Έκτοτε, πολλοί τον μιμήθηκαν και ακολούθησαν το παράδειγμά του.

 

Ο καθηγητής Νεώτερου Ελληνισμού και ακαδημαϊκός Κων. Σβολόπουλος ανέφερε ότι στα τέλη του 19ου αιώνα υπήρχε ένας μεγάλος ανταγωνισμός των Μεγάλων Δυνάμεων κυρίως μεταξύ Μ.Βρετανίας και Ρωσίας. Η μία ήταν η ισχυρότερη θαλάσσια δύναμη  και η δεύτερη η περισσότερο εκτεταμένη χερσαία δύναμη.

Έτσι, οι χαρτογράφοι, σκιτσογράφοι, παρουσίαζαν την Ρωσία ως αρκούδα και τη Μ.Βρετανία ως λέων!!!

Όλοι οι σατιρικοί χάρτες προέρχονται από το φιλοβρετανικό στρατόπεδο, οπότε κατανοούμε το '' γιατί  λέων'' στο σχήμα της Βρετανίας!! 
Άλλες μορφές που δίνονταν στη Ρωσία ήταν μπότα κατακτητή, ύαινα, οδοστρωτήρας, ή ενός τεράστιου χταποδιού που τύλιγε τα πλοκάμια του σε χώρες και εδάφη που διεκδικούσε.
Αυτές οι μορφές επανήλθαν και αντιγράφηκαν πιστά στην προπαγάνδα του Ψυχρού Πολέμου.


πηγές: Βικιπαίδεια
          από το ''Ε'' της ΚΕ
      και από εδώ